Urząd Miejski w Kluczborku

LEADER - (fr. Liason Entre Actions de Developpement l`Economie Rurale - Związki Pomiędzy Działaniami na Rzecz Rozwoju Gospodarczego Wsi)

Intensyfikacja produkcji rolniczej pociągnęła za sobą zmniejszenie liczby gospodarstw rolnych, ograniczanie zatrudnienia w rolnictwie, migrację ludności do miast oraz wyludnianie się obszarów wiejskich w Unii Europejskiej. Próbą złagodzenia tych problemów była wprowadzona na początku lat dziewięćdziesiątych Inicjatywa Wspólnotowa Leader.

W porównaniu z innymi programami wdrażanymi w UE Leader opiera się na nowatorskim podejściu. Zakłada on szerokie zaangażowanie mieszkańców obszarów wiejskich, lokalnych instytucji i organizacji w opracowywanie i wdrażanie strategii zrównoważonego rozwoju tych terenów. Podejście to zapewnia wykorzystanie lokalnych zasobów w najbardziej efektywny sposób.

Szanse i zagrożenia jakie niesie za sobą program LEADER

Szanse:

1. Dzięki lokalnemu i oddolnemu charakterowi LEADER usprawni proces rozwoju obszarów wiejskich.
2. Decyzje podejmowane lokalnie są trafniejsze, bardziej innowacyjne i mogą być sprawniej wprowadzane.
3. LEADER wymusza współdziałanie, przez co wspiera budowę kapitału społecznego.
4. Daje realną władzę, dlatego pobudza inicjatywę i aktywność.
5. Wspiera rozwój lokalnej demokracji, budowę społeczeństwa obywatelskiego.
6. Uczy kooperacji międzysektorowej, wzajemnej współpracy w relacjach publiczno-prywatnych.

Zagrożenia:

1. LEADER nie działa wszędzie i od razu doskonale, musi być kontrolowany i udoskonalany wraz z rosnącym doświadczeniem.
2. Jest programem długofalowym, do jego realizacji potrzeba cierpliwości i na jego efekty trzeba będzie czekać.
3. Może się nie sprawdzić na obszarach szczególnie ubogich w kapitał społeczny.
4. Istnieje wiele przeszkód, które mogą zaszkodzić skutecznej realizacji programu LEADER np. słabość i nietrwałość powstających partnerstw, nieefektywne wydatkowanie pieniędzy, brak tradycji współpracy z innymi.

CECHY METODY LEADER

Wieloletni dorobek programu Leader i doświadczenia wyniesione z poszczególnych etapów jego realizacji pozwoliły określić jego charakterystyczne cechy:

- Podejście terytorialne

Wsparcie kierowane jest na obszar charakteryzujący się spójnością geograficzną, gospodarczą, historyczną, kulturową i przyrodniczą. Podejście terytorialne umożliwia sformułowanie całościowej wizji rozwoju danego obszaru zawierającej wielosektorowe, wzajemnie uzupełniające się działania (w sferze społecznej, gospodarczej, środowiska naturalnego i innych wynikających z potrzeb i możliwości. Podejście terytorialne daje szansę likwidowania "wąskich gardeł: rozwoju oraz uzyskania efektu synergii, przez co umożliwia pełne i bardziej efektywne wykorzystanie lokalnych zasobów.

- Partnerstwo

Podejście Leader może być wdrażane tylko przez lokalną grupę działania - lokalne partnerstwo, w którym uczestniczą za zasadach równości, różne podmioty z sektora publicznego, społecznego i gospodarczego.

- Oddolne podejście

Inicjatywa powołania lokalnej grupy działania i wdrażania podejścia Leader na danym terenie powinna pojawić się oddolnie, wyjść od osób i podmiotów tam działających. Leader opiera się na szerokim udziale społeczności lokalnej w tworzeniu i realizacji strategii rozwoju, począwszy od diagnozy, opracowania planu poprzez jej wdrażanie i ocenę. Decentralizacja procesu decyzyjnego podnosi wydajność i elastyczność strategii rozwoju, daje lepsze perspektywy dla zrównoważonego rozwoju niż metody wykorzystujące odgórny sposób działania. Dlatego też szczególne znaczenie ma tu odpowiedzialność za zarządzanie, realizację oraz strefę finansową projektów, włączając w to zapewnienie środków na współfinansowanie jaka jest nałożona na Lokalną Grupę Działania.

- Podejście zintegrowane

Lokalna Grupa Działania opracowuje strategię zrównoważonego rozwoju regionu, która łączy działania z różnych dziedzin, jak gospodarka, ochrona środowiska, kultura. Reprezentacja szerokiego grona grup interesów może w efekcie stworzyć platformę konfrontacji potrzeb różnych stron i osiągania kompromisów, służących całej społeczności wiejskiej z danego regionu.

- Innowacyjność

Leader daje okazję i zachęca do tworzenia i testowania nowatorskich metod działania na rzecz zintegrowanego i zrównoważonego rozwoju oraz innowacyjnych sposobów rozwiązywania lokalnych problemów.

- Budowa sieci i współpraca między Lokalnymi Grupami Działania

Tworząc sieć współpracy i powiązań pomiędzy różnymi podmiotami Leader umożliwia wymianę doświadczeń, rozpowszechnia dobre praktyki.

LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA, CZYLI LGD

Metoda Leader bazuje na aktywności i zaangażowaniu wszystkich mieszkańców w rozwój swojego obszaru. Dlatego program realizują Lokalne Grupy Działania (LGD), będące reprezentacją miejscowej społeczności i charakteryzujące się niezależnością w podejmowaniu decyzji i zarządzaniu. Założeniem jest by w skład podmiotu, jakim jest LGD wchodzili reprezentanci możliwie szerokiego grona lokalnych mieszkańców, organizacji i władz, przedstawiciele różnych sektorów społeczno-gospodarczych działających na obszarach wiejskich. Leader wymaga, by partnerzy społeczni i gospodarczy dysponowali co najmniej połową głosów w ciele decyzyjnym. Ponadto zakłada się, iż w każdej Lokalnej Grupie Działania zostanie zapewniony udział kobiet i młodzieży do 25 roku życia. udział poszczególnych osób, organizacji, instytucji następuje w oparciu o zasadę partnerstwa.

Lokalna Grupa Działania opracowuje strategię rozwoju dla obszaru swojego działania, podejmuje innowacyjne inicjatywy. W celu wdrożenia strategii realizowane są lokalne projekty. Gdy dany projekt zostanie opracowany, LGD może przyznać finansowe wsparcie na jego realizację. W niektórych krajach UE decyzji LGD w tej sprawie wymagają zatwierdzenia przez wyznaczone agendy państwowe.